Kahve Başkentleri

Kahvenin Asırlardır Süren Yolculuğu ve Benzersiz Kahve Rotaları

Kahve, tüm dünyada en çok tüketilen içeceklerden biri. Her gün 2,25 milyar fincandan fazla içiliyor; su ve çayın ardından “en çok tüketilen içecekler” listesinde üçüncü sırada. Bu kadar sevilen, pek çok kişinin sıradan bir içecekten çok daha fazlası olarak gördüğü kahve, aynı zamanda benzersiz bir geçmişe sahip. Kahvenin tarihini başlatan iki farklı hikâye var ancak hangisinin doğru olduğu tam olarak bilinmiyor. İki hikâye de bir hayli ilginç. Kahvenin keşfi ile ilgili anlatılan hikâyelerden ilki Etiyopya’da başlıyor. Anlatıldığına göre Etiyopya’da köleler enerji takviyesi için gün içinde kahve çekirdekleri çiğnermiş. Kahvenin keşfiyle ilgili diğer hikâye ise Yemen’de geçiyor. Bu hikâyeye göreyse Yemen’de çobanlar, hayvanların kahve çekirdekleri çiğnediğinde çok daha enerjik olduklarını fark etmiş. Kahve, uzunca bir süre enerji vermesi amacıyla çiğnenerek tüketildikten sonra 13. yüzyıl civarında kavrulmaya başlanmış. Bu nedenle bildiğimiz anlamda kahve tüketiminin başlangıcı 13. yüzyıl olarak kabul edilebilir. Tüketim biçimlerimiz farklı olsa bile, Etiyopya’da ve Yemen’de başlayan hikâyelerin kahramanları ile ortak bir noktamız var: Kahveyi seviyoruz.

Kahvenin Kısa Tarihi

Kahve daveti çok uzun zamandır sosyalleşmenin en önemli parçalarından biri. Kahve içilen mekânlar da sosyalleşmek için günlük hayatta sıkça tercih ediliyor. Mesai sonrası biraz rahatlayıp sohbet edebilmek için gittiğimiz kafeler, gezmek için gittiğimiz şehirde durup dinlenmek için oturduğumuz ve yeni kahveler tattığımız mekânlar, ders sonlarında uğradığımız üçüncü dalga kahve dükkânları... Her birinde oturup uzun uzun sohbet ediyoruz. Yıllar içinde kahve mekânlarının biçimi değişse de sabit kalan şey sosyalleşmenin keyfi. Yemen’de görevli Özdemir Paşa sayesinde kahveyle tanışan Osmanlı Devleti’nde de kahvenin sosyalleşmeye katkısı büyüktü. Sarayda, padişaha kahve yapan kişilerin olması bir yana, aslında kahve bir sohbet ve -deyim yerindeyse- dedikodu aracı haline gelmişti. Saray ahalisi bir köşeye çekilip kahve eşliğinde yoğun saray gündeminin, saray hayatının ve çok daha fazlasının dedikodusunu yaparmış. Sarayın gözlerden uzak bir köşesinde kahve içip dertleşen, fal baktıran, bir şeyler tartışan kişileri hayal etmek çok zor değil. Hatta bu görüntüye günümüzde de sosyal ortamlarda sık sık şahit oluyoruz. Elbette Osmanlı’da yalnızca sarayda değil, saray dışında da kahve içiliyordu. Kahvehanelerde buluşan, uzun sohbetler eden vatandaşların günümüzü anımsatan bir sosyal hayatı olduğu söylenebilir. Ancak bu kahve buluşmaları, bir süre sonra sorun yaratmış olacak ki Sultan Dördüncü Murat, kahvehanelerde buluşmayı yasaklamış.

Kahve Dalgaları Ne Anlama Geliyor?

Kahve de kahveciler de değişmeye devam ediyor. 18. yüzyıldan bu yana sosyal yaşamın bir parçası olan kahveler, kahvehaneler ve kafeler aslında toplumsal tarihimizle ve yapımızla ilgili “sosyalleşme” gibi temel bir noktaya dokunuyor. Her kahve dalgası toplumun kahveye yaklaşımıyla ve toplumun dönüşümüyle ilgili ipuçları barındırıyor. Peki, nedir bu kahve dalgaları? Osmanlı’nın Macaristan’a girmesi kahvenin Avrupa’ya taşınmasını sağlamıştı. Venedikli tüccarların 1700’lü yıllarda kahve dükkânları açması ise, kahvenin bilinirliğini artırmıştı. Bunlar, kahvenin Avrupa’da dikkat çekmesini sağlayan gelişmeler olsa da kahvenin batıdaki yükselişi, 1800’lü yılları bulmuştu. Bu tarih dikkat çekici. Çünkü Vadideki Zambak romanıyla edebiyat tarihine klasik bir eser bırakan Fransız yazar Honoré de Balzac’ın da “Kahvenin Keyfi ve Sancıları” isimli yazısında kahve tutkunu olduğunu ifade ettiği bir dönem. Öyle ki Balzac günde onlarca fincan kahve içer, gece uykusunu ikiye bölermiş. Kahvenin birinci dalgası tam da bu 1800’lü yıllara denk geliyor: Avrupa’yı etkisi altına alıp büyük bir tüketim alanına sahip olduğu dönem. Kahvede ikinci dalga 1970’li yıllarda zincir kahve markalarının hayatımıza girmesiyle başladı. Artık kahve daha erişilebilir bir tüketim nesnesine dönüşmüş, kahvehane ve kafeler çok daha fazla kişinin kolayca sosyalleşmek, bazen de çalışmak için toplandığı mekânlar olarak tasarlanmaya başlanmıştı. Üçüncü dalga ise, 2000’li yıllarda, yepyeni tatlar ve demleme biçimleriyle kahveye erişmek isteyen tüketicinin talebini karşıladı. Artık hepimiz, evlerimizde de farklı kahve deneyimleri yaşayabiliyoruz. Tabii ki en çok sevdiğimiz şey halâ dışarda, sevdiklerimizle kahve içmek; hatta onları da yanımıza alıp kahvenin kılavuzluğunda yepyeni rotalara ve tatlara doğru keşfe çıkmak.

Dünyanın En Çok Kahve Üreten 5 Ülkesi

Kahvenin dünya çapında peşine düşmek isterseniz ne yapmalısınız? Aslında, bunun iki farklı yolu var. Birincisi, kahvenin en çok üretildiği ülkeleri gezerek enfes bir rota çıkarmak. İkincisi ise dünyanın farklı kahvelerini tadabileceğiniz harika şehirleri gezerek kahvenin size rehberlik etmesini sağlamak. Dünyanın en çok kahve üreten ülkelerine seyahat etmek, kahveyle daha yakından tanışmak ve özellikle öğütme, kavurma gibi yöntemleri yerinde gözlemlemek isteyenler için şahane bir fikir. İşte o ülkeler...

5. Honduras

Dünya kahve tüketiminin yüzde 4’ünü tek başına karşılayan bu minik Orta Amerika ülkesi kahveyi keşfetmek isteyenler için önemli bir durak. Honduras, iklim çeşitliliği nedeniyle çok farklı kahve çekirdeklerine ev sahipliği yapıyor. Comaya ve Montecillos gibi kentleri ziyaret ederek bu bölgelerdeki kahve turlarına katılabilir, Honduras’ta kahvenin yolculuğuna tanık olabilirsiniz.

4. Endonezya

Dünyanın en çok kahve üreten dördüncü ülkesiyle tanışmak ilgi çekici, değil mi? Endonezya, popüler birçok kahve çekirdeğinin yola çıktığı önemli bir ülke. Robusta, luwak ve arabika gibi farklı kahve çekirdeklerini keşfedebileceğiniz Endonezya yolculuğunuzda dikkat çekici bir durağınız daha var: Bali. Dünyanın en çok tercih edilen tatil konumlarından Bali, kahve yolculuğunun yanına muhteşem berraklığa sahip denizini ekleyerek eşsiz bir deneyim yaşamanızı sağlayabilir.

3. Kolombiya

Dünya kahve ihtiyacının yüzde 10’u Kolombiya tarafından karşılanıyor. Bu ilginç ülke, hem kahvenin tarladan fincana uzanan macerasına tanıklık etmek hem de farklı kahve çekirdeklerinden hazırlanan kahveleri keşfetmek için mükemmel bir seçenek. Kolombiya’nın Bogota kentinde kahve turlarına katılabilir ve özellikle kahve üreticileriyle tanışmak için bu seyahati müthiş bir fırsat olarak değerlendirebilirsiniz.

2. Vietnam

Benzersiz bir kafe kültürüyle tanışmak ister misiniz? Vietnam, 19. yüzyılda Fransızlar tarafından taşınan kahvenin en çok etkilediği ülkelerden biri. Vietnamlılarla kaynaşmak, turistlerin arasına karışmak, Vietnam’daki hayatı yakından keşfetmek için Ho Chi Minh’deki kafelere oturarak bambaşka bir kültürle tanışabilirsiniz. Bu arada, Vietnam’ın dünyanın en büyük ikinci kahve üreticisi olduğunu söylemiş miydik? Orta ve Güney Amerika ülkeleri arasından sıyrılan Vietnam kahve seven herkesin “görülecek yerler” listesinde olması gereken bir ülke.

1. Brezilya

Sıkı bir kahve tutkunuysanız Brezilya söz konusu olunca muhtemelen aklınıza Rio Karnavalı’ndan fazlası gelir. Brezilya, dünyanın kahve ihtiyacının üçte birini tek başına karşılıyor ve kahve turizmi için çok sayıda imkân sunuyor. Rio de Janerio seyahatinizde, tatil paketinize dahil edebileceğiniz kiralık araç ile dünyanın en popüler kahve lokasyonlarından Valença’ya gidebilirsiniz. Valença’da kahve öğütme ve tadım etkinliklerine katılabilir, tatilinize enfes kahve kokusunu bolca içinize çekebileceğiniz benzersiz bir deneyim ekleyebilirsiniz.

Kahve Tatmak İçin En İyi Şehirler

Kahvenin peşinde bir yolculuğa çıkmak, elbette yalnızca kahve üreten ülkelerle sınırlı değil. Her biri kendi başına kahvenin farklı bir biçimini sunan özel kentlerde de yerel kültürlere özgü kahve deneyimlerini yaşayabilirsiniz. Amaç kahve içmek ise gidilecek çok fazla yer var.

İstanbul’da Türk Kahvecisi ve Fal

Türk kahvesi ve kahve falı deneyimi bir kez yaşandıktan sonra çok keyifli bir etkinlik haline geliyor. Türk kahvesinin damağınızda bıraktığı o yoğun tat sohbetle birleşince keyfinizi kaçırabilecek fazla bir şey kalmıyor. Türk kahvesi deneyimini özel kılan en önemli detaysa kahve falıdır. Kahve içildikten sonra kahveyi içen kişi fincanı, fincanın ağzı tabağa gelecek şekilde ters çevirir ve soğumasını bekler. Fincan soğuyunca falcı “bir dilek tut” der ve dilek tutulduktan sonra fincan çevrilerek çeşitli şekillere bürünmüş telveden kişinin gelecekte karşılaşacakları tahmin edilir. Sonrası hoş sohbet, muhabbet. Fal, Türk kahvesi geleneğinin o kadar önemli bir parçası ki İstanbul’un iki yakasında da kahvenizi içtikten sonra fal baktırabileceğiniz mekânları bulmak için aramanıza bile gerek yok. Sokaklarda gezerken bir anda karşınıza çıkabilecek bu mekânlara girip tekrar yola çıkmadan önce enerjinizi tazeleyecek bir mola verebilirsiniz. Bu arada, kahvenin yanında lokumun da tadını çıkarmayı unutmayın.

Beyrut’ta Arap Kahvesi

Sert ve keskin aromaya sahip kahvelerden hoşlanıyorsanız bir Beyrut seyahati planlamalısınız. Öğütme sürecinde kahveye tarçının da eklendiği Beyrut kahvesi Türk kahvesine benzese de daha baharatlı ve yoğun bir tadı var. Beyrut kahvesinin en dikkat çeken yanı ise Türk kahvesi gibi “sade, orta, şekerli” gibi seçenekleri olmaması. Beyrut’ta kahve şekersiz içiliyor.

Gaziantep’in Cevheri Menengiç

Menengiç kahvesi aslında kahve çekirdeğinden daha küçük bir meyve olan menengiçin kurutulmasıyla elde ediliyor. Bir tür yabani Antep fıstığı ağacı olan “pistacia terebinthus”un meyvesi olan menengiç, kahve çekirdekleri yerine bir tür meyve ile kahve keyfi yaşamayı sağlıyor. Türk kahvesine göre tadı çok daha yumuşak olan menengiç, kebap ve fıstıklı baklava gibi tatmadan Gaziantep’ten dönmemeniz gereken bir lezzet. Bakırcılar Çarşısı’ndaki mekânlardan birinde verdiğiniz molada menengiç kahvesi ile yorgunluğunuzu atıp yolunuza devam edebilirsiniz.

Milano’da Hızlı Espresso Servisi

Dünyayı etkileyen İtalyan kahve kültürünün en meşhur temsilcisi espresso, sert tadı ve hızlı tüketimiyle dikkat çeken bir kahve. Birçok insan espressoyu hızlı tüketilebilmesi ve yüksek kafein içermesinden dolayı sabah hızlıca uyanmak için tercih ediyor. Milano’yu keşfederken sabah kahvaltılarındaki espressonuzdan alacağınız enerjinin önemi yüksek. Gezmeye kısa bir ara verdiğinizde ise bir İtalyan gibi hızlıca kahvenizi tüketip ziyaret edilecek yerler listenizde bir sonraki noktaya doğru yola koyulabilirsiniz.

Havana’da Farklı Bir Espresso Deneyimi

Küba’nın başkenti Havana, özel bir espressoya sahip. İtalyan espressosuna göre biraz daha acı olan bu kahve, Küba seyahatiniz boyunca tadını damağınızda bırakabilir. Özellikle Old Havana bölgesindeki kafelerde lezzetli Küba mutfağı yemeklerinden tadabilir, ardından Küba espressonuzu yudumlayıp kentin tarihini keşfetmeye devam edebilirsiniz.

Buenos Aires’te Sütsüz Kahve İçilmez

Arjantin’in başkenti Buenos Aires’te robusta kahve çekirdekleri sütle beraber demleniyor ve lagrima adı verilen bu kahve sütsüz içilemiyor. Çok acı olduğu için bu şekilde hazırlanıp servis edilen lagrima da espressonun bir türü. Lagrima, İspanyolca’da “göz yaşı” anlamına geliyor ve kahve adını, içerdiği neredeyse bir göz yaşı damlası kadar espressodan alıyor. Eğer Buenos Aires’e yolunuz düşerse geleneksel kafeleri ziyaret etmeye çalışın. Şehirdeki bazı mekânların yer aldığı binaların genellikle 19. yüzyıldan kalma tarihi eserler olduğunu hatırlatalım.

Bosna Hersek’te Kahve Servisi Cezve ile Yapılır

Boşnak kahvesi, Türk kahvesiyle benzerlikler taşısa da bu iki kahve birbirinden servis edilme biçimleriyle ayrılıyor. Bosna kahvesi, cezve ile masanıza geliyor ve kahveyi bardağınıza servis etmeden önce biraz beklemeniz gerekiyor. Aksi durumda aşırı sıcak servis edilen bu kahveyi hemen içmeye başlamanız mümkün değil. Saraybosna seyahatinizde, Osmanlı ve Türk kültürü etkisinde de kalmış bu benzersiz kentin kahvesini mutlaka tatmalısınız. Ayrıca Türk kahvesi geleneğinde olduğu gibi Bosna ve Hersek’te de birçok yerde kahve bir bardak su ve lokumla servis ediliyor.

Peru’nun Organik Kahvesini Keşfedin

Tarım kimyasallarının tercih edilmediği Peru’da kahvenin en doğal halini tadabilirsiniz. Bu nedenle kahve severler arasında Peru’da yetişen kahve çekirdeklerinin ayrı bir yeri vardır. Ülke özellikle arabika çekirdeklerinin yetişmesi için en ideal iklime sahip. Cusco’da yerel kahve üreticileri ile tanışabileceğiniz, kahve tadımı seanslarına katılıp Peru dağlarının temiz havasını ciğerlerinize bolca doldurabileceğiniz kahve turlarına katılabilirsiniz. Dilerseniz İnka Yolu’nu yürüyerek Dünyanın Yeni 7 Harikası’ndan Machu Picchu’yu görmeyi de tatil planınıza ekleyebilirsiniz.

Moşi’de Kahve Turu

Moşi, Tanzanya’nın en iyi kahvelerini içebileceğiniz kenti. Ülkenin kahve üretiminde çok önemli bir pay sahibi olan şehrin merkezine arabayla yaklaşık 1,5 saat uzaklıktaki Arusha’da kahve turlarına katılabilirsiniz. Tatil paketinize araç kiralama hizmeti ekleyerek bu yolu keyifli bir deneyime dönüştürebilirsiniz. Kahvenin Tanzanya tarihinde ilginç bir yeri de var. Yaklaşık 18. yüzyıla kadar yerli bazı kabileler kahve çekirdeklerini aralarında ticaret yapmak için para birimi olarak kullanırmış. Tanzanya kendi kahvesini üretip dünyaya satmaya kolonileşme döneminden sonra başlayabilmiş.

İzmir’de Damla Sakızlı Türk Kahvesi

Ege’nin en sevilen şehirlerinden İzmir’in sosyal hayatı bir hayli hareketli. Kızlarağası Hanı’nda gezindikten sonra bir iskemleye oturup damla sakızlı Türk kahvesi içmek de İzmir seyahatini enfes bir kahve deneyimiyle süslemenin en güzel yolu. Bir yandan kahvenizi yudumlarken diğer yandan İzmir’in sıcakkanlı insanlarıyla sohbet etmek bu kentin tadını en iyi şekilde çıkarmanın yollarından biri.

Dibek Kahvesini Keşfedin

Adıyaman, Türkiye’nin pek çok yerinde sevilen ve sıkça tüketilen dibek kahvesinin en meşhur olduğu illerimizden biri. İsmini “dövülmüş” anlamına gelen “dibek” kelimesinden alan kahve, Türk kahvesi çekirdeklerinin havanda dövülmesiyle elde ediliyor. Keçi boynuzu, menengiç ve kakule gibi bitkiler Türk kahvesiyle aynı havanda (bu havana da dibek deniyor) dövülüyor ve hem adıyla hem tadıyla fark yaratan dibek kahvesi ortaya çıkıyor. Dibek kahvesi sadece hazırlanmasıyla değil, pişirilmesiyle de Türk kahvesinden biraz ayrışıyor. Türk kahvesi gibi cezvede pişirilse de kömür ateşi kullanılması ve kahve malzemesinin cezve iyice ısındıktan sonra eklenmesi gerekiyor.

Benzersiz Lezzet Mırra

Türkiye’nin güneydoğu illerinde yoğunlukla tüketilen mırra, özellikle Şanlıurfa, Gaziantep, ve Mardin’de sıkça rastlanan bir kahve türü. Mırra, yapılışı nedeniyle aslında dibek kahvesine benziyor ancak daha uzun kaynatılıyor. Ayrıca şekersiz tüketilen mırranın içine kakule gibi tatlandırıcılar eklenebiliyor. Lezzetiyle damağınızda iz bırakan keyifli bir yemekten sonra mırra içip gün boyunca gezdiğiniz yerleri anmak tüm yorgunluğunuzu unutturup anın keyfine odaklanmanıza yardımcı olabilir. Kahvenin çok çalıştığı için enerjisini toplamaya çalışan Etiyopyalı kölelerden veya Yemen’deki hayvanların enerjisinin arttığını fark eden çobanlardan başlayan hikâyesi yüzyıllardır dünyanın her yerinde lezzetli bir sosyalleşme aracı olmasıyla devam ediyor. Yazarları, ressamları, müzisyenleri kendine bağlayan bu benzersiz içeceğin peşinden giderek hem kahveyi hem de yepyeni kültürleri keşfedebilirsiniz.